Dzieciątko, Aniołek czy św. Mikołaj? Kto przynosi prezenty na Górnym Śląsku?
Kto układa prezenty pod choinką w wigilię Bożego Narodzenia? Choć wystarczyłoby krzyknąć: „Rodzice!”, odpowiedź na to pytanie nie jest wcale taka prosta i przekonuje się o tym każdy, kto w czasie świąt postanawia podróżować.
Dzieciątko z prezentami
Na Górnym Śląsku bożonarodzeniowe wieczory najczęściej odwiedza Dzieciątko. Mały Jezus przybywa, by w ukryciu, poza wzrokiem dzieci, poukładać prezenty pod świątecznym drzewkiem. Trudno jednoznacznie stwierdzić, dlaczego w wielu śląskich domach pojawiło się dzieciątko.
Szymon Pifczyk, autor profilu na Facebooku „Kartografia ekstremalna” w swoim artykule na łamach Miesięcznika Znak zauważył, że różnice związane z postacią przynoszącą w Wigilię prezenty, związane są z historią naszego kraju; w momencie przyłączenia nowych obszarów do Polski (w tym niemieckich w przypadku Górnego Śląska), przejmowane były także tradycje.
– Z kolei na Górnym Śląsku bezapelacyjnie zwycięża Dzieciątko – postać wspólna dla wszystkich katolickich ludów południowej części dawnego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (w Czechach to Jezusek, w krajach niemieckojęzycznych – Dziecko Chrystus)
– wskazywał Szymon Pifczyk w artykule „Widać zabory”.
Wojciech Kocjan z redakcji serwisu MojMikolow.pl w ubiegłorocznym artykule poświęconym pochodzeniu symboliki Dzieciątka, wskazywał z kolei na istotną rolę Czech w upowszechnieniu tej postaci na Górnym Śląsku.
– Motyw Dzieciątka po raz pierwszy pojawił się blisko pięćset lat temu, a jego źródeł należy upatrywać w dalekiej Hiszpanii .Tam na podstawie widzenia jednego z zakonników wykonano specjalną, drewnianą i pokrytą woskiem figurkę małego Jezusa z uniesionymi do góry rękami
– czytamy na łamach portalu miejskiego.
Kłamliwe byłoby jednak twierdzenie, że jedynie Dzieciątko przynosi prezenty na Górnym Śląsku. Pytając na katowickim Rynku, pewnie szybko dowiedzielibyśmy się, że w części domów pojawia się… Aniołek!
Aniołek w śląskim domu?
Aniołek to kolejna z „istot”, która w wigilijny wieczór przynosi prezenty. Spotkać można ją zwłaszcza w okolicach Śląska Cieszyńskiego, jednak ze względu na wewnętrzną migrację, Aniołek pojawia się w święta także u niektórych rodzin w pozostałej części Górnego Śląska.
Pojawienie się Aniołka wiąże się z austriackimi korzeniami Śląska. Aniołek wraz ze św. Mikołajem oraz Gwiazdką upowszechnił się również w innych częściach kraju, m.in. w województwie małopolskim.
W artykule „Kto przynosi prezenty” Gazety Wyborczej z 23 grudnia 2000 roku czytamy wypowiedź Anny Kozieł z Muzeum Etnograficznego w Krakowie:
– Św. Mikołaj i Aniołek przyszli do Galicji z Austrii wraz z urzędnikami i żołnierzami, na przełomie XVIII i XIX wieku
– czytamy.
Wraz z kolejnymi latami, wewnętrznymi migracjami Polaków oraz skomercjalizowaniem świąt Bożego Narodzenia, na Śląsku coraz częściej można spotkać się z kolejnymi wcieleniami postaci przynoszącej prezenty pod choinką – Gwiazdki czy popularnego św. Mikołaja.
Bibliografia:
„Widać zabory” S. Pifczyk w: „Miesięcznik Znak”, lipiec-sierpień 2018 [dostęp online: https://www.miesiecznik.znak.com.pl/kartografia-ekstremalna-widac-zabory/]
„Śląskie tradycje wigilijne: tylko na Śląsku prezenty przynosi Dzieciątko” W. Kocjan, mojmikolow.pl [dostęp online: https://mojmikolow.pl/i,slaskie-tradycje-wigilijne-tylko-na-slasku-prezenty-przynosi-dzieciatko,100,847329.html]
„Kto przynosi prezenty” M. Powała, wyborcza.pl [dostęp online: https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,34862,80912.html]
